“Het is mijn taak om eer te betuigen aan de natuur en aan haar inherente schoonheid”. Interview met tuinarchitect Erik van Gelder
De zoektocht naar de diepe orde van de natuur om deze te transformeren in design elementen, die een perfecte aanvulling vormen op de praktische zaken van het dagelijks leven, om een buitenruimte te creëren die stijlvol en comfortabel is: welkom in het beroep van tuinarchitect, een expert die zich een weg weet te banen tussen suggesties die, gecombineerd met deskundigheid en visie, onze groene omgeving simpelweg fenomenaal kunnen maken.
Maar hoe kunnen we de combinatie tussen praktische noodzaak en esthetische ambities ten volle eren, bij het aanleggen of vernieuwen van onze tuin?
Om antwoord te geven op deze vraag, hebben we de Nederlandse landschapsarchitect en tuinontwerper Erik van Gelder geïnterviewd, die inspiratie put uit natuurlijke elementen en deze weet te transformeren in vormen en materialen.
In zijn boek, XTRRDNR GARDENS, vertelt van Gelder over zijn visie van de architectuur met woorden en beelden; hij houdt er niet van om een naamplaatje op zijn stijl te plakken, omdat hij zich bewust is van het feit dat “de behoeften en de wensen van de klant voorop moeten staan”.
Samen met hem, ontdekken we vandaag hoe we buitenruimtes kunnen creëren waarin esthetiek en functionaliteit samenkomen.
De natuur als inspiratiebron voor het creëren van leefbare ruimtes
Het is van fundamenteel belang om, bij het ontwerpen van de buitenruimte, na te denken over de context - of deze nou natuurlijk of stedelijk is - waarin de tuin zich bevindt.Zo onthult van Gelder, “het is mijn taak om eer te betuigen aan de natuur en aan haar inherente schoonheid”: er wordt een ecosysteem gecreëerd tussen tuin en omgeving, die als drijvende kracht kan fungeren.
Van Gelder vertelt dan ook hoe “de directe omgeving een fundamentele rol speelt bij het ontwerpen van een tuin: als er aantrekkelijke details zijn, dan hou ik ervan om die in de buitenruimte integreren. Als de tuin, bijvoorbeeld, in de heuvels ligt, dan passen glooiende elementen daar goed in, als we vlakbij water zijn, zou ik de toevoeging van waterelementen voorstellen”.
Maar als er daarentegen niet veel spannends is in de omgeving? “Mocht dat zo zijn, dan zal ik een nis proberen te creëren, om mogelijk verstorende elementen, te verbergen: hierbij blijft altijd het respect voor onze privacy voorop staan”.
Buiten versus binnen: hoe kunnen we zorgen voor harmonie?
Een veel voorkomende uitdaging bij het ontwerpen van een buitenruimte van een woning is het vinden van de juiste connectie tussen binnen en buiten.We vroegen Erik van Gelder of de binnenhuisarchitectuur van invloed kan zijn op die van het landschap - en vice versa - en of er dialoog mogelijk is tussen deze twee vakgebieden. “Ik ben ervan overtuigd dat de esthetische voorkeuren van mensen, in het interieur tot uitdrukking komen”, weet hij ons te vertellen, “in de intimiteit van hun eigen huis en hier houd ik rekening mee bij de creatie van tuinen, om een interactie tot stand te laten komen tussen binnen en buiten.
Dit betekent niet noodzakelijkerwijs dat dezelfde effecten herhaald moeten worden: soms is het net zo interessant - of misschien wel interessanter! - om een contrast tussen de stijlen te creëren”.
Hetzelfde geldt voor de materialen, waarmee je naar analogie of met contrasten kan werken: er zijn gevallen waarin voor verschillende componenten voor binnen en buiten wordt gekozen en in andere kan er een zekere continuïteit voorgesteld worden, maar op originele wijze. “Waarom zouden we bijvoorbeeld - aldus van Gelder - waterdichte materialen, die zo typisch zijn voor buiten, niet ook binnen gebruiken? Als we veranderen hoe we ernaar kijken en niks uitsluiten, zouden we nog verrast kunnen worden”.
De belichaming van de esthetiek is de prakticiteit
Iedere klant heeft specifieke eisen en wensen: van Gelder kiest ervoor om hiernaar te luisteren en vervolgens hieraan tegemoet te komen met ad-hocoplossingen voor de inrichting, door een persoonlijke benadering die ook zo kenmerkend is voor de stijl van Corradi voor wat betreft het ontwerp van de buitenruimte.“Het is belangrijk dat we ons ervan bewust zijn dat praktisch ook mooi kan zijn: stel dat we bijvoorbeeld een technische ruimte nodig hebben bij een zwembad, dan kunnen we een design pool house ontwerpen om deze te verhullen. Als de klant een overdekte parkeerplaats wil, dan integreren we deze in het groen zodat het geheel aantrekkelijker wordt”.
Juist door de praktische wensen te beschouwen als beginpunt kunnen we onze buitenruimte die extra touch geven, die werkelijk unieke stijl, die onontbeerlijke functionaliteit die de buitenruimte leefbaar én comfortabel maakt, voor iedere dag.
Van Gelder suggereert, ook bij het interpreteren van de structurele eisen en de wensen van de klant, om altijd te focussen op “het brengen van orde in de natuur, waarbij eer wordt betuigd aan haar inherente schoonheid”.
Laten we ons proberen de evolutie van natuur en materie voor te stellen: een mogelijke uitdaging
Het zoeken naar prakticiteit is niet het enige element waarmee de tuinarchitect wordt geconfronteerd. Bij het ontwerpen van een groene buitenruimte bestaat er ook de uitdaging van ruimtes met bijzonder veel beperkingen: structurele regels, infrastructuren die beschermd moeten worden, uitgestrektheden die niet veranderd kunnen worden.
De ontwerper weet dat hij toch wel wat “zal moeten verzinnen”, zoals Erik van Gelder heeft gedaan toen hij worstelde met het ontwerp van een tuin op het dak, in Dordrecht, Nederland.
Dit geval is bijzonder saillant, omdat het vertelt wat er gebeurt als we de natuur moeten “aanpassen” aan de menselijke visie van de architectuur, zonder het potentieel ervan te verminderen.
“Het was mijn doel om een tuin op drie niveaus te creëren” aldus van Gelder “voor een rooftop met een modern aanzicht. Tegelijkertijd wilde ik dat vanaf het terras ook de oude gebouwen in de omgeving te zien waren, die de ruimte een ongelofelijk uitzicht gaven. Mijn idee werkelijkheid maken, maar tegelijkertijd rekening houden met de eigenschappen van het panoramische terras, was niet makkelijk; maar de aanhouder wint en ook met een bijzonder bevredigend resultaat”.
Deze vindingrijke inspanning waarbij oud en nieuw, strak design en kalme visioenen aan de horizon, gemengd worden, is een bijzonder mooie combinatie geworden met de rust van het groen.
Hieruit blijkt maar weer dat de natuur, die altijd voldoende vrijheid moet krijgen, altijd kan dialogeren met door de mens gemaakte ruimtes en met structuren en materialen zoals pergola’s, staal, aluminium, precies zoals in de visie van Corradi, altijd op zoek naar de perfecte balans.
De fusie tussen natuurlijke uitdrukking en materie komt tot stand wanneer er rekening wordt gehouden met alle vier de elementen - water, lucht, aarde en vuur - die, volgens van Gelder “een extreem aantrekkelijke kracht hebben en bijzonder expressief zijn. Dit draagt bij aan ons mens-zijn, om ons te herinneren aan de diepe band die we hebben met de natuur”.